Subsidiariteit in de Wet zorg en dwang betekent dat onvrijwillige zorg of andere ingrijpende maatregelen alleen mogen worden toegepast als er geen andere, minder ingrijpende alternatieven beschikbaar zijn. Het uitgangspunt is dat de minst ingrijpende vorm van zorg altijd de voorkeur heeft om de autonomie en vrijheid van de cliënt zoveel mogelijk te respecteren. Deze benadering zorgt dat de zorgverlener altijd eerst moet onderzoeken of vrijwillige zorgmogelijkheden afdoende zijn voordat onvrijwillige maatregelen worden toegepast bij patiënten die zorg nodig hebben. Het subsidiariteitsbeginsel waarborgt dat de rechten van de cliënt centraal staan en dat dergelijke maatregelen alleen als laatste redmiddel worden ingezet, binnen de wettelijke voorwaarden.
Uitdagingen bij de toepassing van de Wet zorg en dwang
De Wet zorg en dwang stelt hulpverleners voor verschillende uitdagingen. In de geestelijke gezondheidszorg is het bijvoorbeeld vaak lastig om tot bereidheid tot opname te komen bij cliënten die zich verzetten tegen langdurige zorg. In dergelijke situaties is het belangrijk om goed te kijken naar de belangen van de cliënt, vooral wanneer er sprake is van lichamelijk letsel of een acute situatie. Voor wilsonbekwamen, zoals minderjarige cliënten of cliënten met een ernstige psychische aandoening, wordt een zorgvuldige toepassing van maatregelen gewaarborgd op grond van artikel 18c van de Wet zorg en dwang. Hierbij is multidisciplinair overleg noodzakelijk om een besluit tot opname of machtiging tot opname te kunnen verantwoorden.
Geen ernstig nadeel of financiële schade
Bovendien moet de zorg erop gericht zijn om ernstig nadeel en financiële schade als gevolg van verplichte zorg tot een minimum beperkt te houden. Zorgverleners moeten een goede balans vinden tussen cliëntgerichte zorg enerzijds en naleving van de juridische maatregel anderzijds, terwijl zij ook rekening houden met de eisen uit het betreffende artikel. Deze complexe dynamiek vereist deskundige en proactieve zorg, zowel in psychiatrische ziekenhuizen als in particuliere en extramurale zorginstellingen, om de kwaliteit van zorg te waarborgen, vooral ook bij wilsonbekwame cliënten.
Bekijk de Mollis productcatalogus - Ervaar de kracht van zacht
Bekijk de Mollis productcatalogus - Ervaar de kracht van zacht
De toepassing van subsidiariteit in de praktijk
Subsidiariteit speelt een belangrijke rol in de zorgverlening aan cliënten die lijden aan een psychogeriatrische of somatische aandoening. Het waarborgt dat zorgverleners altijd de minst ingrijpende vormen van zorg voor mensen proberen toe te passen om de rechten van de cliënt te beschermen en bij te dragen aan een betere zorgrelatie. Door eerst te kijken naar alle vrijwillige zorgopties, kan de bereidheid tot medewerking van de cliënt worden vergroot, wat kan leiden tot betere zorgresultaten.
Stapsgewijze benadering
Uit de toepassing van subsidiariteit vloeit een duidelijke stapsgewijze benadering voort:
- Vrijwillige zorg: eerst wordt gekeken of de benodigde zorg vrijwillig kan worden verleend. Dit houdt in dat de zorgverlener in gesprek gaat met de cliënt en probeert tot overeenstemming te komen over de zorg die nodig is.
- Lichtste vorm van onvrijwillige zorg: als vrijwillige zorg niet afdoende blijkt, wordt eerst de minst ingrijpende vorm van onvrijwillige zorg overwogen. Dit kan bijvoorbeeld het gebruik van domotica zijn ter waarborging van de veiligheid van de cliënt.
- Intensievere maatregelen: pas wanneer de lichtere vormen van zorg onvoldoende effectief zijn, is de toepassing op cliënten mogelijk van zwaardere maatregelen, zoals fysieke vrijheidsbeperkende middelen. Dit vereist altijd multidisciplinair overleg om de proportionaliteit en noodzaak te waarborgen.
Benieuwd naar ons zorgmeubilair?
Vraag via onderstaande formulier meer informatie op.
Voorwaarden voor subsidiariteit
Voor de toepassing van onvrijwillige zorg gelden strikte voorwaarden. Een multidisciplinair team, bestaande uit bijvoorbeeld een specialist ouderengeneeskunde en een vertegenwoordiger van de cliënt, moet betrokken zijn bij het besluitvormingsproces. Daarnaast is overleg met de officier van justitie nodig in gevaarlijke situaties. Het gebruik van onvrijwillige zorg moet altijd gebaseerd zijn op een redelijke waardering van de omstandigheden en een medische verklaring.
Subsidiariteit en de rechtspositie van cliënten
De Wet zorg en dwang benadrukt de rechtspositie van cliënten, vooral wanneer zij wilsonbekwaam zijn. Het recht op zelfbeschikking blijft een kernprincipe. Daarom moeten alle maatregelen zo veel mogelijk in overleg met de cliënt of diens vertegenwoordiger worden genomen. In geval van wilsonbekwaamheid is het van essentieel belang dat de zorgverlener de belangen van de cliënt goed behartigt en handelt op basis van de best mogelijke uitkomst voor de cliënt. Qua juridische aspecten en rechtsbescherming, bevat de Wet zorg en dwang uitgebreide bepalingen ter bescherming van de rechtspositie van cliënten. Zo is er een verplichting om een medische verklaring en een rechterlijke machtiging te hebben in bepaalde gevallen van onvrijwillige opname. Daarnaast moet er altijd een afweging worden gemaakt tussen de noodzaak van de maatregel en de inbreuk op de vrijheid van de cliënt. In situaties waarin de cliënt wilsonbekwaam is, voorziet de wet in extra waarborgen, zoals de benoeming van een mentor of curator om de belangen van de cliënt te behartigen.
Praktijkvoorbeelden van subsidiariteit
Hieronder volgen 2 voorbeelden van situaties uit de praktijk waarin het subsidiariteitsbeginsel werd toegepast.
Voorbeeld 1: Beheersing van gedragsproblemen
Een cliënt met een grillig gedragspatroon en ernstige psychogeriatrische aandoeningen verzette zich tegen zorg. In eerste instantie werd geprobeerd om met gedragsbeïnvloedende medicatie en individuele afspraken de situatie te stabiliseren. Pas toen deze maatregelen niet effectief bleken te zijn, werden meer ingrijpende maatregelen zoals fysieke beperkingen overwogen.
- Voorbeeld 2: Veiligheidsmaatregelen
In een kleinschalige woonvorm merkte het zorgteam op dat een bepaalde bewoner vaak ’s nachts ging dwalen, wat gevaarlijke situaties opleverde. In plaats van direct over te gaan tot het op slot doen van deuren, werd eerst gebruik gemaakt van een infrarood waarschuwingssysteem om de veiligheid te waarborgen zonder de bewegingsvrijheid onnodig te beperken.
Het belang van goede zorg
Goede zorg gaat verder dan alleen het bieden van medische behandelingen. Het omvat ook het respecteren van de autonomie en waardigheid van de cliënt. In het kader van de Wet zorg en dwang betekent dit dat zorgverleners altijd moeten zoeken naar manieren om de cliënt zo veel mogelijk bij de zorg te betrekken en zijn of haar wensen en voorkeuren te respecteren.
Molestbestendig meubilair van Mollis
Wij begrijpen het belang van een veilige en respectvolle zorgomgeving als geen ander. Wij leveren een speciaal ontworpen lijn van molestbestendig meubilair onder de naam Mollis om te voorzien in de behoeften van cliënten met complexe zorgvragen. Ons meubilair biedt niet alleen de nodige veiligheid en duurzaamheid, maar draagt ook bij aan een huiselijke en comfortabele omgeving voor de cliënten en een prettige werkomgeving voor medewerkers. De kracht van zacht noemen wij dat! Neem vrijblijvend contact met ons op voor meer informatie over onze producten en hoe wij kunnen helpen met het verbeteren van de zorgomgeving in jouw instelling. Ons Customer Service Team staat voor je klaar!
